Suy tư: "KHÔNG THƯƠNG" VÀ "GHÉT"

Trong một cuộc trò chuyện với người bạn, vô tình khi bạn đề cập đến những tương quan trong đời sống thường ngày, tôi được gợi lên suy nghĩ về sự khác nhau giữa "Không Thương" và "Ghét".

Thực vậy, sẽ không có gì khác biệt nếu nhìn về biểu hiện của những ai đang mặc lấy hai trạng thái này, nhưng nếu chịu khó suy ngẫm sẽ nhận ra sự tách biệt trong ý nghĩa của chúng.

"Thương" theo từ điển Tiếng Việt của Hoàng Phê là động từ có ba ý nghĩa: (1) có tình cảm gắn bó và thường tỏ ra quan tâm săn sóc; (2) Yêu; (3) Cảm thấy đau đớn, xót xa trong lòng trước cảnh ngộ không may nào đó (tr. 975) Như thế, "không thương" được hiểu theo nghĩa ngược lại của ba cách giải thích trên. "Ghét" được Từ điển Hoàng Phê định nghĩa "có tình cảm khó chịu khi phải tiếp xúc với một đối tượng nào đó, và thường thấy hài lòng khi đối tượng ấy gặp điều không hay." (tr. 379)

Hẳn khi hiểu theo lối dùng từ của người Việt Nam, tôi dễ nhận ra điểm chung của cả hai đều là động từ, xét theo 3 nghĩa của từ điển đưa ra. Theo cách suy xét này, động từ "ghét" lại mang ý nghĩa hẹp hơn so với "không thương". 

1. Theo nghĩa thứ nhất, "không thương" là không có tình cảm gắn bó, cũng không quan tâm nhiều tới đối tượng. Nhưng không gắn bó và không quan tâm lại không có nghĩa là chối bỏ trách nhiệm với đương sự. 

Ví dụ: Một nhân viên làm việc trong một công ty, có thể họ không có tình thương với đồng nghiệp, nhưng hẳn sẽ không bỏ trách nhiệm bản thân vốn có liên hệ tới người khác trong công ty.

2. Theo nghĩa thứ hai: trong trường hợp này, nghĩa của từ "ghét" và "không thương" là như nhau. Cả hai đều thể hiện "tình cảm khó chịu khi phải tiếp xúc với một đối tượng nào đó, và thường thấy hài lòng khi đối tượng ấy gặp điều không hay."

Ví dụ: Không tiếp xúc, không trò chuyện, không cộng tác, không quan tâm... dường như cắt đứt tuyệt đối tương quan với đối tượng.

3. Theo nghĩa thứ ba: "không thương" là không cảm thấy đau đớn, xót xa trong lòng trước cảnh ngộ không may của người khác. Nhưng trong trường hợp này, người không đồng cảm với tha nhân lại không đồng nghĩa với chuyện họ không làm gì cho người khác.

Ví dụ: Trước cảnh bà con đang chịu ảnh hưởng bão và lũ lụt, dù không chút đồng cảm, nhưng trong một số trường hợp, họ vẫn sẵn sàng chia sẻ dù động lực không đến từ lòng nhân đạo.

Lời Chúa dạy phải biết yêu thương hết mọi người là điều hoàn hảo và đáng mong muốn. Tuy vậy, trước những điều không mong muốn, có thể trường hợp "không thương" người khác xảy ra, nhưng tuyệt đối tôi không được "ghét" họ. Bởi lẽ, dù không có chút tình cảm nào, nhưng tôi vẫn ý thức đầy đủ họ là anh chị em tôi, cùng một Cha trên trời, và tôi có trách nhiệm với đời sống cũng như đức tin của họ.

Dẫu sao, điều mà Chúa Giê-su khao khát vẫn vang vọng trong lương tâm tôi: "Nếu khi anh em sắp dâng lễ vật trước bàn thờ, mà sực nhớ có người anh em đang có chuyện bất bình với anh, thì hãy để của lễ lại đó trước bàn thờ, đi làm hòa với người anh em ấy đã, rồi trở lại dâng lễ vật của mình” (Mt 5,23-24).

Trở lại câu chuyện của với người bạn, tôi nhớ câu nói của bạn: "Tớ chưa ghét ai bao giờ!". Thực ra, tôi hiểu bạn mình đang nhầm lẫn giữa khái niệm "ghét" với "không thương", bởi vì tôi vẫn hiểu tấm lòng và cách đối xử của bạn dành cho người khác, dù là người bạn "thương" hay "không thương". 

Kết thúc cuộc trò chuyện, tôi nói với bạn theo kiểu nửa đùa nửa thật: "Kkkkk! Ê! Ghét với không thương khác nhau lắm nha! Dòm ông là biết làm gì có khả năng ghét người khác!" kèm với icon khuôn mặt cười trên dòng tin. 

Little Stream

Photo: Moon