Suy tư: ĐỨC TIN TÌM HIỂU BIẾT

Thánh Anselmo cho rằng : “Đức tin tìm hiểu biết”.

Với mỗi người Ki-tô Hữu, đức tin là một điều vô cùng quan trọng, bởi lẽ con người chưa từng được nhìn thấy một Thiên Chúa bằng da bằng thịt. Và tất cả là những điều đã được lưu truyền lại qua các Thánh, các Tông Đồ và Hội Thánh để củng cố niềm tin ấy cho mỗi người KTH, cũng giống như câu hát: “ta hãy lấy đức tin bù lại, nếu giác quan không cảm thấy gì”.

Trước tiên, đức tin là một ân ban của Thiên Chúa trao tặng cho con người, từ khi mới sinh ra và được lãnh nhận Bí Tích Rửa Tội, chính Thiên Chúa đã tác động trên người KTH, và trao ban cho chính họ biết bao ơn lành, trong đó ơn đức tin là điều quan trọng nhất, và ơn ấy không ngừng lớn lên mỗi ngày theo thời gian. Vậy tin là gì? Và tin có ý nghĩa gì với họ? Có thể hiểu rằng tin là nhận biết và trông cậy vào chính Thiên Chúa, và khi có niềm tin vào Thiên Chúa, nghĩa là tôi đang đi vào tương quan cá vị với Người, và sẵn sàng để đón nhận những gì Người mặc khải. Nhưng đức tin không hề xa rời với thực tế và sự hiểu biết của con người, chính thánh An-sel-mo Can-tor-be-ry đã nói rằng “Đức tin tìm sự hiểu biết”, vậy điều này có nghĩa gì? 

Nếu đã xác quyết đức tin là một hồng ân, thì tin cũng là hành vi nhân linh của con người. Và ân huệ của Thiên Chúa không hủy diệt khả năng hiểu biết và ý chí tự do của họ, nhưng Người không ngừng soi sáng, nâng đỡ và mời gọi mỗi người cùng cộng tác vào công trình của Thiên Chúa. Một điều không thể nào chối cãi được rằng con người không bao giờ tin tưởng vào những điều vô lý, vô căn cứ. Thánh Tô-ma A-qui-nô đã nói rằng: “Tôi không tin nếu tôi không nhận thấy rằng tin là điều hợp lý”, có thể ví điều này như một đứa trẻ, nếu dẫn đến một người đàn ông và bảo “đây là cha của cháu”, chắc chắn đứa bé chẳng bao giờ tin được, nó chỉ tin vào người đã yêu thương, quan tâm, lo lắng cho nó trong những lúc nó gặp khó khăn, an ủi động viên và bênh vực nó, nghĩa là khi nó hiểu về người đàn ông đó, biết rằng ông yêu thương nó thì lúc đó nó mới tin thật sự. 

Niềm tin vào Thiên Chúa cũng thế, con người vẫn không ngừng đi tìm Thiên Chúa, dùng mọi cách thức để biết thêm về Người. Vậy tại sao con người cứ cất công đi tìm những điều cao vời như thế? Vì khi biết rõ hơn về Đấng mình đã tin và hiểu rõ những điều Người đã mạc khải, con người sẽ có một đức tin lớn mạnh hơn, vững chắc hơn. Một hiểu biết sâu xa sẽ dẫn đến một tình yêu thật sự vào Đấng mình đã tin, nghĩa là con người không chỉ đơn thuần là tin vào những lý thuyết suông qua những lời giáo huấn nữa, điều này chẳng khác gì giữ Luật như những nhóm Pha-ri-sêu, nhưng là hiểu bằng trái tim mình về tình yêu của Thiên Chúa, và sống những lời giáo huấn của Người với cả tâm hồn mình. Dù rằng những điều con người đang tìm kiếm là những mầu nhiệm cao cả, với trí khôn của con người không tày nào hiểu hết trọn vẹn, nhưng Thiên Chúa chẳng hề giấu giếm, mà vẫn mở ra cho con người những cánh cổng để tìm hiểu một phần nhỏ về mầu nhiệm cao cả ấy. Và trong hành trình ấy, chắc chắn người KTH sẽ cần đến sự trợ giúp của Chúa Thánh Thần, trong thư gửi giáo đoàn Ê-phê-xô, thánh Phao-lô đã viết rằng: “…một khi đã tin, anh em được đóng ấn Thánh Thần, Đấng Thiên Chúa đã hứa.” (Ep 1, 13), Chúa Thánh Thần không ngừng ban các hồng ân của Người để kiện toàn đức tin ấy, có thể nói rằng Chúa Thánh Thần là Đấng Bảo Trợ cho đức tin đơn sơ và mềm yếu của con người.

Một điều có thể minh chứng cho việc “đức tin tìm hiểu biết” là mối quan hệ của đức tin và khoa học, đã có ý kiến cho rằng đức tin và khoa học chẳng khác gì lửa và nước, có sự xung khắc rất lớn. Khoa học là sự tiến bộ về sự hiểu biết của con người, và nếu xét ở một phương diện nhỏ hẹp, con người cũng dễ dàng thấy được sự xung khắc này, nhưng không có bất cứ sự xung khắc nào giữa hai lĩnh vực này mà không giả quyết được. Và khi nhìn ra cách rộng hơn, sâu hơn, thì hai điều này hoàn toàn không xung khắc và trái ngược nhau, mà thậm chí còn bổ túc cho nhau nên hoàn hảo hơn, bởi lẽ không thể cùng lúc có hai chân lý cùng tồn tại được. Thiên Chúa đã dự liệu cho có cả đức tin và khoa học, nhờ đức tin mà con người có khả năng hiểu biết được các thực tại vượt quá trí tuệ của họ, đồng thời đức tin cũng nhắc nhớ cho khoa học rằng khoa học không thể thay thế Thiên Chúa được mà phải phục vụ cho thế giới vạn vật và tôn trọng phẩm giá con người. Nhà vật lý học Max Planck đã khẳng định rằng: “chúng tôi không hề thấy có xung khắc giữa Thiên Chúa và khoa học.Cả hai bên không loại trừ nhau như ngày nay có người tin như vậy hoặc nghi ngờ như vậy, cả hai bổ túc cho nhau và chồng chéo lên nhau”. Từ những điều này đã cho thấy rằng đức tin tìm kiếm sự hiểu biết như thánh An-sel-mo đã nói.

Xin mượn lời của Thánh Au-gus-ti-no để kết thúc bài viết về đức tin và sự hiểu biết rằng: “Tôi tin để hiểu, tôi hiểu để tin”. Qua đó, đã thể hiện rõ sự đồng quan điểm giữa Thánh Al-sen-mo và Thánh Au-gus-ti-no – Hai vị Thánh Tiến Sĩ Hội Thánh- Hai vị Đại Thánh của Giáo Hội Công Giáo.

                                                                                        Little Stream