Chuyển ngữ: NGHỆ THUẬT VÀ ĐỨC TIN - TUẦN 1 MÙA CHAY NĂM A

 Bài đọc 1 sách Sáng Thế của Chúa Nhật tuần này mời gọi chúng ta trở lại với thuở ban đầu, về việc tạo dựng con người nam và nữ, và sự sa ngã nguyên thủy của họ, không chịu khuất phục trước sự cám dỗ của con rắn. Tác phẩm Đức Ki-tô trong sa mạc (Christ in the Desert) của Ivan Kramskoi đưa Chúa Giê-su trở lại chính sự khởi đầu này để đối mặt với những cám dỗ của chính mình trước khi bắt đầu tham gia vào chức vụ công khai.

Đức Ki-tô đang ngồi trong một khung cảnh khô cằn, sỏi đá. Ngồi giữa bụi đất, nơi mà từ đó chúng ta đã được tạo nên, Đức Ki-tô đang chiến đấu. Trận chiến của Ngài là tâm lý dữ dội. Khi ma quỷ cám dỗ Ngài với những suy nghĩ về sự thỏa mãn trần tục, quyền lực và một lối thoát dễ dàng hơn, Ngài nhớ về tội nguyên tổ, sự sa ngã mà A-đam và E-va đã không thể cưỡng lại. Lần này, Chúa Giê-su biết điều gì đang bị đe dọa? Mức độ nghiêm trọng của sự khác biệt giữa được hay mất thiên đàng hiện rõ trên khuôn mặt của Ngài.

Bức hoạ Cơn cám dỗ của Chúa Giêsu trong sa mạc – Ivan Kramskoi

Trong cái tĩnh mịch của khung cảnh khô cằn này, ta thấy đất trời giao hòa. Ở đằng xa, chúng ta thấy bầu trời đang ló dạng, một dấu hiệu hy vọng tinh tế rằng A-đam Mới (Chúa Giê-su) sẽ đưa loài người trở lại mối quan hệ đúng đắn với Thiên Chúa. Tuy nhiên, nửa dưới của hình ảnh là đất đá. Một biểu tượng về cuộc đấu tranh của con người, về sự cực nhọc mà con người đã phải chịu đựng sau khi Sa Ngã, và về những thực tế đau khổ không thể tha thứ của con người nếu bị tách rời khỏi ơn sự sống của Thiên Chúa. Đức Ki-tô cúi mặt xuống; Ngài bị cuốn vào cuộc đấu tranh này, cam kết đi vào chiều sâu của nó. Ở bên phải của Ngài, nơi bầu trời chạm vào sa mạc, hậu cảnh là màu tối nhất gợi lên những chiều sâu này. Tuy nhiên, ở bên trái của Ngài, địa hình đá vươn tới bầu trời sáng, tìm kiếm ánh sáng của một sự tồn tại với ân sủng. Và ở giữa, Kramskoi đặt Chúa Giê-su. Ngài là cầu nối giữa bóng tối và ánh sáng này.

Nhưng việc làm nhịp cầu của Ngài sẽ không dễ dàng. Gánh nặng của quá trình này hiện rõ trên khuôn mặt, đè nặng xuống vai và xuyên qua đôi chân trần của Ngài. Quyết tâm của Ngài lên đến đỉnh điểm ở trung tâm của hình ảnh, trong hai bàn tay anh ấy nắm chặt lấy nhau, hợp nhất với nhau trong một cử chỉ cầu nguyện. Sức mạnh tỏa ra từ đôi bàn tay này, bàn tay cầu nguyện một lần nữa hợp nhất trời và đất khi Ngài chống lại cám dỗ và trung thành với con người của mình và những gì Ngài được kêu gọi thi hành.

Vào Chúa Nhật đầu tiên của Mùa Chay này, Chúa Giêsu- sức mạnh trong lời cầu nguyện cũng là một món quà khích lệ cho cuộc hành trình của chúng ta. Một món quà để mang theo chúng ta vào những vùng sa mạc của chính chúng ta, nơi đó tiếng nói của sự cám dỗ thốt ra những lời sai trái. Đôi bàn tay hợp nhất trong lời cầu nguyện này nhắc nhở chúng ta chống lại sự cô lập mà những lời dối trá mà ma quỷ mang lại, và ở trong sự nắm chặt ân sủng khi kết hợp với Thiên Chúa.

Tác giả: Daniella Zsupan-Jerome

Chuyển ngữ: Little Stream

Chuyển ngữ: 8 CÁCH CẦU NGUYỆN TRONG SUỐT MÙA CHAY

 ______________________________________________________

Vì mục đích phù hợp với độc giả Việt Nam, người chuyển dịch đã thay đổi hoặc bổ túc một số trang web cầu nguyện được đề cử bởi Loyola Press, thay vào đó là những trang web cầu nguyện tiếng Việt.

_______________________________________________________

Chúng ta phải làm gì khi đối mặt với một sự kiện lớn sắp diễn ra, dịp lễ kỷ niệm hoặc dịp đặc biệt trong đời? Hãy chuẩn bị cho những sự kiện ấy. Tuần Thánh và Lễ Phục Sinh là những “sự kiện trọng đại” trong năm Phụng vụ của Giáo Hội và trong đời sống thiêng liêng của người Kitô Hữu. Vì vậy, là Kitô Hữu, chúng ta chuẩn bị tinh thần cho những điều này trong suốt bốn mươi ngày của Mùa Chay. Điều này có nghĩa là, trong Mùa Chay, chúng ta dâng mình qua việc cầu nguyện.

Số người cầu nguyện trên thế giới nhiều thế nào thì có bấy nhiêu cách cầu nguyện, nhưng một vài phương pháp cầu nguyện có thể giúp chúng ta đặc biệt chuẩn bị tinh thần trong Mùa Chay:

1. Biến việc tiết chế của bạn thành hành động cầu nguyện

Là người Công giáo, chúng ta được kêu gọi từ bỏ một số thứ trong Mùa Chay. Sô-cô-la, cà phê, bữa lỡ, bớt một giờ chơi trò chơi điện tử hoặc một giờ xem DVD—bất kể đó là gì, bạn cũng có thể biến những gì bạn đang từ bỏ trong Mùa Chay thành một lời cầu nguyện: cầu nguyện bằng hành động. Bất cứ khi nào bạn gặp phải điều mà bạn đang kiêng khem hoặc thời điểm trong ngày mà bạn thường thích làm điều gì đó, hãy dành một chút thời gian để nói lời cầu nguyện để nhận ra sự trọn vẹn của bạn trong Chúa. Cảm ơn Chúa vì sự tự do hoàn toàn là bạn được là chính mình mà không lệ thuộc vào những điều nào khác, đồng thời cảm tạ vì món quà tự do ấy.

2. Canh tân bản thân qua cầu nguyện suy tư cá nhân

Mùa Chay là thời gian đổi mới tinh thần. Một bước dễ dàng mà bạn có thể thực hiện là sử dụng nhiều tài liệu trực tuyến miễn phí để bắt đầu hoặc củng cố đời sống cầu nguyện của mình. Một số tài liệu hướng dẫn tĩnh tâm như Bài tĩnh tâm 3 phút nổi tiếng của Loyola Press[1] và Bảy lời cuối cùng của Chúa Kitô[2], hoặc thử các bài suy tư cầu nguyện do trang web Dòng Tên tại Ailen cung cấp[3]. Hoặc cầu nguyện bằng tiếng Việt qua trang web Dòng Tên tại Việt Nam do Mạng lưới Cầu nguyện Toàn cầu của Đức Giáo Hoàng tại Việt Nam cung cấp.[4] Nếu bạn đang tìm kiếm sự hỗ trợ truyền thống hơn cho lời cầu nguyện suy tư cá nhân của mình, hãy xem xét một cuốn sách được thiết kế đặc biệt để nuôi dưỡng bạn tâm hồn của bạn trong Mùa Chay, chẳng hạn như Cầu nguyện Mùa Chay.[5]

3. Đi Đàng Thánh Giá

Một trong những truyền thống phổ biến nhất của Mùa Chay là cầu nguyện với Chúa qua Chặng Đàng Thánh Giá. Lời cầu nguyện này giúp chúng ta suy niệm về cuộc khổ nạn và cái chết của Chúa Kitô để chuẩn bị cho việc cử hành Thứ Sáu Tuần Thánh và Lễ Phục Sinh. Kiểm tra trang web hoặc bản tin của giáo xứ địa phương của bạn để biết danh sách khi nào buổi cầu nguyện Chặng Đàng Thánh Giá được cung cấp, hoặc thử một trong nhiều nguồn trực tuyến có sẵn. Xin đơn cử một vài mẫu chặng đàng Thánh Giá tại trang web dongten.net.[6]

4. Suy gẫm Kinh Thánh với Lectio Divina.

Có lẽ phương pháp cầu nguyện lâu đời nhất theo Kinh Thánh mà Kitô Hữu biết đến là Lectio Divina hay “đọc Lời Chúa”. Phương pháp cầu nguyện này có đặc điểm là đọc chậm và xem xét một đoạn Kinh thánh, lặp lại và suy ngẫm về những từ hoặc cụm từ chính. Lectio Divina bắt nguồn từ niềm tin rằng lời Kinh Thánh nói vào trái tim con người như lời của Thiên Chúa và có thể tiết lộ những suy nghĩ của trái tim chúng ta để đáp lại Thiên Chúa. Bằng cách này, Lectio Divina dẫn đến sự hiệp thông sâu xa hơn với Thiên Chúa. Xem thêm cách thức cầu nguyện với Lectio Divina tại trang web dongten.net.[7]

5. Suy niệm sâu hơn về lời cầu nguyện trong phụng vụ

Khi bạn tham dự Thánh Lễ trong Mùa Chay, hãy ý thức và suy niệm về những lời cầu nguyện trong cử hành phụng vụ. Ví dụ, Kinh nguyện Thánh Thể, điểm nổi bật của mỗi Thánh Lễ, có ý nghĩa đặc biệt trong Mùa Chay. Sau khi rước lễ, bạn có thể muốn ngồi lại và suy ngẫm sâu sắc hơn về lời cầu nguyện tuyệt vời này của Giáo Hội.

6. Tham gia hoặc lập ra một nhóm cầu nguyện

Có nhiều lợi ích khi cầu nguyện với người khác. Khi cầu nguyện theo nhóm, bạn có thể cho thấy một tấm gương tích cực, sự hỗ trợ và khích lệ cần thiết, những quan điểm khác nhau và nguồn cảm hứng để lớn lên trong đời sống Kitô Hữu. Một cách đơn giản để bắt đầu là mời vợ hoặc chồng của bạn, một thành viên trong gia đình hoặc người bạn thân cầu nguyện với bạn một cách thường xuyên trong suốt Mùa Chay. Bạn cũng có thể liên hệ với giáo xứ địa phương của mình và hỏi về các nhóm cầu nguyện hoặc phạm vi cầu nguyện được đảm bảo bởi giáo xứ. Hoặc bắt đầu nhóm cầu nguyện chung của riêng bạn.

7. Cầu nguyện với trẻ em hoặc với gia đình

Làm cha mẹ, người giám hộ hoặc giáo viên là một chức vụ và là một lời hứa thiêng liêng. Chia sẻ đức tin của bạn với trẻ em bằng cách để chúng thấy và nghe bạn cầu nguyện, rồi bạn hãy cầu nguyện cùng với các em. Có những nguồn tài liệu thiết thực, thực tế để giúp bạn tận dụng tối đa thời gian cầu nguyện của mình với trẻ em.[8] Đừng quên về bữa tối gia đình. Giờ ăn tối là một cơ hội tuyệt vời để bắt đầu hoặc làm sống động truyền thống cầu nguyện trong gia đình trong Mùa Chay.

8. Bắt đầu việc thực hành cầu nguyện hàng ngày kéo dài sau Mùa Chay.

Có lẽ lời khuyên cầu nguyện tốt nhất là sử dụng Mùa Chay như một thời gian để thấm nhuần thói quen cầu nguyện, thói quen ấy sẽ kéo dài sau khi Mùa Chay kết thúc. Vì vậy, hãy tận hưởng lời cầu nguyện Mùa Chay của riêng bạn và đừng nghĩ rằng bạn phải làm tất cả những điều vừa kể trên. Có lẽ chọn một hoặc hai trong số những phương pháp cầu nguyện này để tập trung vào—và sau đó bạn có thể trải nghiệm đầy đủ hơn hành trình Mùa Chay hướng về Lễ Phục Sinh.

Nguồn: https://www.loyolapress.com/catholic-resources/liturgical-year/lent/perspectives-on-lent/articles/8-ways-to-pray-during-lent/

Chuyển ngữ: Little Stream

[1] https://www.loyolapress.com/3-minute-retreats-daily-online-prayer/about-3minute-retreats/

[2] https://www.loyolapress.com/catholic-resources/liturgical-year/lent/seven-last-words/

[3] https://www.sacredspace.ie/

[4] https://dongten.net/tong-do-cau-nguyen/ Trang này được người dịch thêm vào để phù hợp với độc giả Việt Nam không sử dụng Tiếng Anh.

[5] https://store.loyolapress.com/praying-lent-renewing-our-lives-on-the-lenten-journey

[6] Hiệp hành trên 14 chặng đàng Thánh Giá tại: https://dongten.net/hiep-hanh-tren-14-chang-dang-thanh-gia/

Đàng Thánh Giá với các chứng nhân tử đạo trong thế kỷ 20: https://dongten.net/wp-content/uploads/2018/03/%C4%90a%CC%80ng-Tha%CC%81nh-Gia%CC%81-vo%CC%9B%CC%81i-ca%CC%81c-chu%CC%9B%CC%81ng-nha%CC%82n-tu%CC%9B%CC%89-%C4%91a%CC%A3o-trong-the%CC%82%CC%81-ky%CC%89-thu%CC%9B%CC%81-xx..pdf

[7] https://dongten.net/doc-kinh-thanh-theo-phuong-phap-lectio-divina/

[8] https://dongten.net/cau-nguyen-voi-con-tre/

Chuyển ngữ: NGHỆ THUẬT VÀ ĐỨC TIN - MÙA CHAY: THỨ TƯ LỄ TRO

Tham gia vào trải nghiệm cầu nguyện trực quan trong Mùa Chay này với Nghệ thuật & Đức tin: Mùa Chay. Mỗi tuần, chúng tôi sẽ cung cấp một video bình luận về một tác phẩm nghệ thuật lấy cảm hứng từ Kinh thánh ngày Chúa nhật. Sử dụng những video này để có cái nhìn mới về mùa đổi mới tinh thần này qua lăng kính của nghệ thuật thiêng liêng.

Bài bình luận là của Daniella Zsupan-Jerome, trợ lý giáo sư về phụng vụ, dạy giáo lý và truyền giáo tại Đại học Loyola New Orleans. Cô có bằng cử nhân thần học của Đại học Notre Dame, bằng thạc sĩ về phụng vụ của Đại học St. John ở Collegeville, bằng thạc sĩ về tôn giáo và nghệ thuật của Trường Thần học Yale, và bằng tiến sĩ. về thần học và giáo dục từ Đại học Boston. Nền tảng độc đáo của cô ấy về đức tin và nghệ thuật mang đến một cách mới để quan sát Mùa Chay và hiểu mùa này ở cấp độ cá nhân hơn.

Giáo viên và giáo lý viên: Sử dụng các video này và các gợi ý hoạt động liên quan trong các lớp đào luyện đức tin của bạn trong Mùa Chay, Tam Nhật Thánh và Lễ Phục Sinh.

Các nhóm hoặc cá nhân đào tạo đức tin trưởng thành cũng có thể thực hiện trí tưởng tượng Inhã của họ bằng cách theo dõi các bài đăng trên blog Mùa Chay tại dotMagis[1], nơi cung cấp các cách sử dụng nghệ thuật như một phương tiện cầu nguyện cá nhân.

Đừng quên đón xem Nghệ thuật & Đức tin, một loạt câu chuyện tôn vinh những biểu hiện đức tin sáng tạo và Kết nối Chủ nhật để biết thêm thông tin về việc sử dụng các bài đọc hàng tuần trong lớp học của bạn.

 

Thứ Tư Lễ Tro – 22/02/2023

Bức hoạ: Trận chiến giữa Lễ Hội và Mùa Chay của hoạ sĩ Pieter Bruegel the Elder

Đôi khi trong cuộc xung đột giữa tinh thần và thế tục, chúng ta có thể thấy bàn tay của Thiên Chúa đang hành động. Trong bức tranh “Cuộc chiến giữa Lễ hội và Mùa Chay” (The Fight Between Carnival and Lent) của Pieter Brueghel, có một sự va chạm tương phản xảy ra tại ngôi làng Hà Lan thế kỷ 16 này. Gần trung tâm của sự hối hả và nhộn nhịp, một hai người kỳ lạ đang chuẩn bị đánh nhau. “Lễ hội hóa trang”, được đại diện bởi một người đàn ông tài giỏi cưỡi một chiếc thùng, đội mũ bánh nhân thịt và sẵn sàng hành động với một ngọn giáo chất đầy thịt lợn quay trên tay. “Mùa chay” đối mặt với anh ta, được nhân cách hóa bởi một người phụ nữ mắt trong veo nhưng hốc hác trên một chiếc xe kéo sơ sài, đội tổ ong trên đầu và giơ hai con cá đặt nằm trên một cái xẻng. Xung quanh cô ấy là những ổ bánh mì, bánh quy và một rổ ngọc trai.

Cuộc gặp gỡ này chia khung cảnh thành hai phần. Đằng sau Lễ hội hóa trang, chúng ta thấy niềm vui. Mùa Chay nổi lên từ giáo hội. Những bức tượng có mái che; một linh mục nghe xưng tội—mùa Chay đã bắt đầu.

Mắt chúng ta bị thu hút vào cái giếng ở trung tâm bức tranh. Một người phụ nữ ở đó bắt được hình ảnh phản chiếu của cô ấy trong nước. Đó là một khoảnh khắc của sự tĩnh lặng và trong sáng trong khung cảnh bận rộn này. Cái giếng gợi lên Bí tích Rửa tội. Người phụ nữ mời gọi chúng ta tự kiểm điểm chính mình, tựa như Mùa Chay mời gọi tất cả chúng ta trở lại suối nguồn để trở nên trọn vẹn hơn trong Đức Ki-tô.

Khi người phụ nữ này suy nghĩ, ba nhân vật ở phía bên kia giếng rẽ sang một hướng khác. Chúng ta thấy một cặp vợ chồng đi theo một gã hề với một ngọn đuốc. Họ đang đi theo một ánh sáng giả, một ánh sáng che khuất con đường của họ. Gánh nặng của người đàn ông đang mang và ngọn đèn tối tăm của người phụ nữ mang bên hông là những biểu tượng cho thấy họ đang đi sai đường.

Vào ngày đầu tiên của Mùa Chay này, chúng ta xức tro và nghe tiếng gọi trở về với Thiên Chúa. Con đường trở lại này có vẻ khó khăn, đáng sợ. Hướng nội như người phụ nữ bên giếng nước này có thể có nghĩa là xem xét kỹ lưỡng mọi thứ khiến chúng ta không thể sống một cuộc sống trọn vẹn nhất. Sẽ dễ dàng hơn để tránh điều này và đi theo gã hề đến những ánh sáng giả dối và những phiền nhiễu của thế gian. Tuy nhiên, chúng ta được trấn an: “Chúa là Đấng nhân từ và thương xót, chậm giận, giàu lòng nhân từ, và không khoan nhượng khi trừng phạt”.

Điều này dường như là một cái nhìn nghiêm khắc, nhưng cũng có thể là một cái nhìn chữa lành bên trong—nếu chúng ta tin cậy nơi Chúa.

Nguồn: https://www.loyolapress.com/catholic-resources/liturgical-year/lent/arts-and-faith-for-lent/

Tác giả: Daniella Zsupan-Jerome

Chuyển ngữ: Little Stream

[1] https://www.ignatianspirituality.com/tag/arts-faith-lent/

Chuyển ngữ: MÙA CHAY QUA KHUNG KÍNH ÂN SỦNG

 Chỉ cần tưởng tượng rằng Mùa Chay này sẽ khác với mọi Mùa Chay khác mà chúng ta đã trải qua. Hãy tưởng tượng rằng sẽ có nhiều ân sủng được ban cho từng người trong năm nay. Thậm chí, hãy tưởng tượng rằng Chúa sẽ giúp biến đổi cuộc sống của chúng ta với sự tự do lớn hơn, niềm vui lớn hơn và những ước muốn sâu sắc hơn về tình yêu và việc phục vụ.

Chuẩn bị tấm lòng là quá trình chuẩn bị những khát vọng của bản thân. Chính là thực hành mong đợi của chúng ta. Nếu tưởng tượng Mùa Chay là một “thử thách” hoặc một thời gian đáng sợ theo một cách nào đó, thì chúng ta đã chuẩn bị ngăn cản bản thân để không thu được nhiều lợi ích từ Mùa thánh này. Những ngày trước Mùa Chay như thế này là thời gian để bắt đầu dự đoán một điều gì đó tuyệt vời sắp xảy ra.

Cảm giác phấn khích và mong đợi nơi bản thân mỗi người sẽ triển nở dễ dàng hơn nếu chúng ta bắt đầu hình dung những điều Chúa muốn ban cho từng người. Có một cái gì đó sắp tới mà chúng ta có thể thực sự mong đợi. Nếu quá tập trung vào bản thân và những gì chúng ta sẽ làm hoặc không làm, có thể chúng ta sẽ đánh mất món quà mà Chúa muốn ban cho mỗi người. Chúng ta phải ý thức rằng ân sủng đến từ Thiên Chúa và ước muốn to lớn của Thiên Chúa là chúc lành cho chúng ta. Với não trạng này, chúng ta dễ hình dung rằng điều chúng ta thực sự muốn làm là đặt mình vào một không gian để đón nhận những gì Thiên Chúa muốn ban cho mỗi người.

Vì nhận được những món quà của Thiên Chúa với tư cách là những con người xác thịt, nên chúng ta trải nghiệm mọi thứ bằng các giác quan của mình, thưởng thức những món quà bằng trí tưởng tượng của mình và chia sẻ hoạt động sáng tạo và yêu thương của chính Chúa khi trái tim và bàn tay của chúng ta cùng làm việc cho và với người khác.

Hãy để cho những ngôi nhà của chúng ta trở thành nơi tràn đầy thánh thiện—những điều giúp nâng cao tâm trí của chúng ta tới Thiên Chúa. Thế giới của chúng ta đang sống có rất nhiều hình ảnh thu hút tâm trí và trái tim của chúng ta vào một nơi khác. Vì thế, một số biểu tượng sẽ mang ý nghĩa liên tục khi chúng ta chú ý tới chúng như bản thân mỗi người, gia đình và những người chúng ta yêu quý.

Hãy đảm bảo rằng chúng ta có một cây thánh giá ở vị trí trung tâm trong nhà của chúng ta trong Mùa Chay. Một chén nước trên bàn trong phòng ăn có thể nhắc nhở chúng ta về việc chúng ta chuẩn bị lặp lại những lời hứa khi chịu phép thánh tẩy. Một ngọn nến có thể được thắp sáng trong mỗi bữa ăn để nhắc nhở chúng ta về ánh sáng của Chúa Kitô ở giữa chúng ta trong Mùa Chay và để chuẩn bị cho ngọn lửa mới được thắp lên trong Đêm Vọng Phục Sinh. Đặt một cuốn Kinh Thánh ở vị trí trung tâm trong nhà nhắc chúng ta nhớ đến vị trí trung tâm của Lời Chúa trong cuộc sống của chúng ta trong hành trình Mùa Chay này.

Mùa Chay năm nay có thể khác. Sẽ cần một sự cởi mở với ân sủng của Chúa, một ước muốn sâu sắc để nhận ra những gì đang được ban cho chúng ta, một vài dấu hiệu và biểu tượng để giúp chúng ta tập trung trong suốt mùa Chay này. Nhưng chúng ta làm những điều này chỉ khi lòng mong muốn của Thiên Chúa và mong muốn của từng người chúng ta được hiệp làm một. Mùa Chay sẽ không còn cảm thấy như một gánh nặng, mà là một phúc lành.

Tác giả: Andy Alexander, SJ; Maureen McCann Waldron

Nguồn: https://www.loyolapress.com/catholic-resources/liturgical-year/lent/perspectives-on-lent/articles/looking-at-lent-through-the-lens-of-grace/

Chuyển dịch: Little Stream

Truyện ngắn: "BÁN" CHO NHAU MỘT CHÚT THIÊNG LIÊNG

 Đó là câu nói vui của một cụ bà đạo đức trong họ đạo. Tôi vẫn hay gọi bà là “Bảy” vì bà vẫn đáp lại tôi bằng cách xưng hô “Bảy-con” gọn hơ. Cứ mỗi lần có dịp về thăm quê, tôi hay ghé thăm bà. Biết tôi mon men bước chân trong đời tu, bà thích trò chuyện với tôi lắm. Nhất là bà cứ hay vuốt vai tôi và nói vui rằng: “‘Bán’ cho Bảy một chút thiêng liêng của con nhen!” Nghe thế, tôi chỉ mỉm cười, gãi đầu.

Đời sống của Bảy đạo đức và sốt sắng lắm. Cứ sáng sáng lại dậy thật sớm để đọc một hồi kinh dài. Sau đó, mặc bộ đồ đẹp thật chỉnh chu để đi tham dự Thánh Lễ sớm. Bảy giữ thói quen này đã mấy chục năm rồi, kể từ lúc tuổi khôn cho tới nay cũng ngoài tám mươi. Sống với con cháu, Bảy thương yêu chúng vô vàn. Nhất là lối dạy con của Bảy khiến ai cũng phải bất ngờ vì đứa nào cũng sống thật hiếu thảo và đẹp lòng làng xóm. Hồi ông Bảy còn sống, ông bà Bảy chẳng bao giờ cãi vã hoặc to tiếng bao giờ. Nhất là trong cách gọi nhau cũng đầy tình thân ái “Bà ơi! Tui…”. Rồi người kia đáp lại “Ờ! Tui nè!”. Hồi còn cả ông và bà thì ông cùng bà đi lễ mỗi sáng, còn giờ còn mỗi mình bà thì bà tự mình tới nhà thờ. Con cháu đòi đưa nhưng Bảy không chịu vì lý do “đi để tập thể dục buổi sáng cho dãn gân cốt! Già rồi gân cốt không hoạt động hay trục trặc lắm!”.

Hàng ghế đầu trong nhà thờ thường ít ai ngồi vào, Bảy xung phong ngồi ngay vị trí ấy. Bảy biểu: “Già rồi mắt kèm nhèm, ngồi hàng đầu để thấy ông cố mần lễ, chớ ngồi xa chỉ nghe giọng chớ đâu thấy rõ”. Vậy đó, chẳng có Thánh Lễ sáng nào Bảy vắng mặt, ngày thường cũng như ngày Chúa Nhật. Những ngày cha đi vắng thì Bảy cũng tới nhà thờ như thói quen, rồi ngồi trước Thánh Thể để đọc kinh và lần hạt Mân Côi. Hôm nào nhà thờ khóa cửa thì Bảy ngồi đọc kinh bên đài Đức Mẹ, đài Thánh Giuse, đài các thánh Tử Đạo Việt Nam. Con cháu chẳng hiểu vì sao má hay ngoại lại “mê” nhà thờ dữ vậy? Hỏi thì bà biểu: “Ở đó có Chúa!” Rồi có đứa hỏi lại cắc cớ: “Chớ ở nhà hổng có Chúa sao má?” Bảy trả lời tỉnh rụi: “Có! Nhưng ở nhà bây nói chuyện miết, tao đâu có đọc kinh hay lần hột gì được. Đọc nửa kinh rồi bây nói chuyện tao quên mất tiêu là đọc tới đâu rồi!” Nói thế thì con cháu chịu trước lối lập luận của Bảy.

 

Quan sát cách Bảy rước Mình Thánh Chúa trong Thánh Lễ rồi cung kính quay về bàn quỳ xuống cúi đầu nhắm mắt cầu nguyện. Lúc tan lễ, tôi bước đi với Bảy trên đường về nhà, hỏi: “Rước lễ xong Bảy xin Chúa điều gì mà Bảy sốt sắng quá chừng vậy?” Bảy mỉm cười: “Ờ thì cầu nguyện cho ổng mau lên thiên đàng. Cầu cho mấy đứa con thuận hòa. Cầu cho mấy đứa cháu khôn ngoan. Cầu cho bà con họ đạo mình thêm yêu thương nhau và sốt sắng đi lễ đọc kinh. Cầu cho làng xóm mình bình an… Cuối cùng là Cầu nguyện cho Bảy được chết lành, chớ tám mươi hơn rồi còn gì!” Bảy kể một tràng những điều mà Bảy cầu nguyện. Tôi hỏi: “Bảy cầu nguyện những điều này lâu chưa?” Thật bất ngờ khi Bảy biểu: “Mấy chục năm nay rồi con! Ngày nào cũng vậy!”

Mỗi dạo về thăm nhà, tôi thích ngồi cạnh bên nói chuyện với Bảy về chuyện đạo đức. Kẻ đi tu thường quen lắm với việc đọc kinh, cầu nguyện và những việc thiêng liêng kèm theo, nhưng “quen quá hóa lờn!” có những lúc cảm giác làm những việc thiêng liêng như thể việc bổn phận phải làm, chớ mấy khi lòng nghĩ sâu xa về ý nghĩa của điều mình đang làm. Chính khi ngồi cạnh Bảy tôi cảm nhận mình được truyền cho một nội lực mạnh mẽ về đức tin và đời sống thiêng liêng. Một đức tin dung dị nhưng sâu thẳm vì có điều gì đó mạnh mẽ vô vàn nơi Bảy, để cuộc đời dù bao nhiêu thách đố và ngăn trở vẫn tin vào Chúa.

Bảy hay thăm hỏi tôi về chương trình của nhà Dòng, giờ thức dậy, giờ kinh nguyện, giờ Thánh Lễ. Bảy bất ngờ khi nghe biết chúng tôi còn có hai khoảnh khắc xét mình trong ngày, có giờ đọc sách thiêng liêng và nhất là những chương trình học trau dồi đức tin hàng tháng. Bảy hỏi tôi xét mình ra sao rồi nói tôi hướng dẫn Bảy cách xét mình. Còn biểu: “Nghe con nói mà Bảy mê! Muốn đi tu quá chừng!” Nhưng tôi muốn nói với Bảy rằng: “Chính con phải nể Bảy mới đúng! Con thấy Bảy sống nghiêm túc hơn cả con! Tin vào Chúa mạnh hơn con!”

Ngày tôi trở lại nhà Dòng, là ngày Bảy vừa xuất viện được vài hôm. Tiểu đường lâu năm, cao huyết áp và hở van tim là những chứng bệnh khiến sức khỏe của Bảy xuống rất nhanh. Tôi từ giã và Bảy nắm bàn tay tôi. Tôi nhìn Bảy mỉm cười. Bảy nhè nhẹ nói: “Chúa sắp nhận lời Bảy đến điều cuối cùng rồi con à! Chúa cho Bảy được chết lành đó!” Tôi cúi đầu nhẹ cố giấu chút xúc động vì quá bất ngờ trước đức tin mạnh mẽ của Bảy dù thể trạng rất đau đớn. Bảy nhè nhẹ vào tai tôi câu nói mà Bảy thường nói với tôi: “Bán cho Bảy chút thiêng liêng của con! Nhen!” Tôi mỉm cười, đáp lại: “Bà cháu ta giao kèo vậy nhen! Bảy “bán” cho con một kinh Kính Mừng trong mỗi giờ kinh của Bảy. Con “bán” cho Bảy một kinh Kính Mừng trong mỗi giờ kinh của con! Bảy chịu hông?” Bảy gật gù mìm cười tâm đắc.

                                                                                        Little Stream

Tản mạn: KHI CHATGPT LÊN NGÔI

ĐỌC BÀI VIẾT ĐƯỢC CHUYỂN NGỮ TIẾNG ANH TẠI ĐÂY 

-“Loạn rồi! Loạn rồi!”

Cậu bạn thân hớt ha hớt hải gọi cho tôi qua điện thoại. Tôi bất ngờ trước thái độ của bạn, vội hỏi lại:

-“Gì vậy? Vì mà căng vậy?”

Bạn bộc bạch với tôi nỗi lo của bạn – một nhà giáo trẻ đang dạy học tại một trường tiểu học ở thành phố.

Chuyện là từ dạo ChatGPT chào đời cách đây không lâu đang khiến cho bạn cảm thấy lo lắng cho nền giáo dục, nhất là những học sinh mà bạn đang hướng dẫn. “Các em học sinh nói chuyện với ChatGPT tỉnh rụi, hỏi mọi vấn đề hóc búa về mọi môn học, nhất là những bài tập mình đưa ra đều được ChatGPT giải hết ráo! Trời ơi! Kiểu này tính sao đây!”

Tôi cũng chưa biết ChatGPT là gì, vội hỏi bạn đôi chút thông tin, bạn cho biết “ChatGPT còn được gọi tên đầy đủ là Chat Generative Pre-training Transformer hay hiểu đơn giản là Trí tuệ Nhân tạo. Nơi đây mọi lĩnh vực đều được ChatGPT giải đáp. ChatGPT còn có thể làm thơ, soạn nhạc và thậm chí là sửa lỗi lập trình.” Bạn còn cho hay thêm: “Nghe đâu trong tương lai nó còn có thể hỗ trợ sinh viên làm tiểu luận và cả biết đâu chuyện tốt nghiệp là máy móc làm giúp con người thì sao! Chắc giáo viên tụi mình thất nghiệp hết!”

Tôi thinh lặng hồi lâu phần để nghe bạn cung cấp thông tin, phần tìm cách an ủi bạn. Có lẽ những thông tin với ứng dụng này với phần đa người sẽ thấy có ích và hài lòng, vì “thời buổi công nghệ số mà, ai còn đi làm thủ công bao giờ!”. Nhưng cũng có không ít những người cảm thấy nỗi đe dọa rất lớn, cụ thể như bạn tôi. Nỗi đe dọa không phải tới cuộc sống của bạn, bởi một giáo viên làm công ăn lương là chuyện đương nhiên, dù có ChatGPT hay không có thì bạn vẫn tới trường, vẫn lên lớp và vẫn nhận lương. Nhưng điều mà bạn băn khoăn là tương lai của các em học sinh, những mầm non mai sau sẽ lớn lên và xây đắp xã hội bằng công sức và tài năng thực thụ của chính mình.

Trong lặng ngẫm, tôi không chỉ nhìn ChatGPT ở khía cạnh được-mất, nhưng tôi được mời gọi nhìn nó với một cái nhìn mở hơn và suy xét thấu đáo hơn. Tôi muốn nói với bạn về những suy xét như thế hơn là bênh vực cảm xúc của bạn hoặc chê bai phát kiến ChatGPT. Tôi thủ thỉ với bạn rằng:

“Thứ nhất, ChatGPT thông minh thật và hữu dụng thật, dường như nó có thể thay thế cho con người và thay cả bộ óc con người trong suy tư. Nhưng như bạn nói với tôi, nó chỉ là “Trí tuệ nhân tạo”, mà nhân tạo nghĩa là do bàn tay và khối óc con người tạo ra. Điều chắn chắn là người ta chẳng bao giờ làm ra thứ thông minh hơn mình để rồi một ngày nó làm chủ tất cả mọi sự, kể cả “xỏ mũi” người tạo ra nó. Chắc chắn người sáng tạo ra ChatGPT đã có những phương thức kiểm soát trong trường hợp bất bình thường. Mà nếu có lúc họ – người sáng tạo ra ChatGPT – không kiểm soát được đi nữa, thì sẽ có những bất ngờ của trí tuệ con người sẵn sàng đứng ra khắc phục vấn đề.

Thứ hai, có lẽ qua ChatGPT cũng nên cám ơn Chúa vì món quà tuyệt vời này. Chắc hẳn thế hệ 9x như bạn và tôi đâu ai dám nghĩ có ngày máy móc sẽ hoàn toàn làm thay con người. Hẳn đã có trường hợp rô-bốt làm việc nhà, phục vụ, hoặc thực hiện các dịch vụ thương mại, nhưng rô-bốt cũng hỏng hóc. Tuy nhiên, ChatGPT lại cho một cái nhìn mới. ChatGPT càng hoàn thiện chừng nào thì càng cho thấy Thiên Chúa hoàn hảo gấp vô số lần như thế. Thành thử, biết dùng ChatGPT như món quà Chúa trao thì hẳn đâu có gì là sai.

Thứ ba, chắc chắn sẽ đến lúc con người, khi có sự “lạm dụng” ChatGPT, phải ngồi lại và đặt vấn đề đạo đức về nhiều lĩnh vực trong đời sống, nhất là đạo đức trong giáo dục học đường như bạn gặp phải. Nhưng Chúa ban cho con người đủ sự thông minh để “trồng cây nào rào cây ấy”, nên rồi sẽ có những quy tắc, luật lệ nhằm quy định về những vấn đề hiện tại.

Thứ tư, bạn nói với tôi rằng “máy móc thay cho con người” nhưng tôi tin có những thứ suốt đời mà ChatGPT, hay bất kỳ phát triển nào khác thông minh hơn ChatGPT đi nữa, cũng chẳng bao giờ thay thế con người được. Đơn cử là máy móc không có trái tim. Nó không biết hỷ, nộ, ái, ố… Nó chẳng thay thế chàng trai nói lời tỏ tình cùng cô gái. Cũng chẳng thay cô gái “ậm ờ” đôi chút trước lời tỏ tình của chàng trai. ChatGPT chẳng biết động lòng trắc ẩn trước cái nghèo của anh chị em, cũng chẳng biết xin lỗi khi nhỡ xúc phạn tới một ai đó… Lý do vì những chuyện ấy xuất phát từ trái tim chứ không chỉ khối óc.

Thứ năm, tôi cũng khẳng định với bạn rằng trí tuệ con người là món quà vô giá và vô tận. Có những tư tưởng “kinh thiên động địa” đến mức giết chết hàng triệu người bằng nhiều hình thức của Hitler. Có những tư tưởng truyền cảm hứng làm bác ái lan rộng không chỉ trên mảnh đất Calcutta mà còn lan rộng khắp nơi trên thế giới của thánh Tê-rê-sa. Có những suy tư triết học và thần học thâm sâu Đông-Tây để đời với bao nhiêu lĩnh vực vốn đã được xây dựng từ bao nhiêu thế kỷ mà dù ChatGPT có dùng thì cũng nhắc lại những điều mà những vị triết gia hoặc thần học gia đã phát biểu. Luôn nhớ rằng dù bất cứ phương tiện nào, dù có sáng tạo cách mấy, thì cũng chỉ là công cụ hỗ trợ con người chứ không là yếu tố sáng tạo.

Cuối cùng, bạn và tôi hãy tin tưởng rằng mọi vận hành trong vũ trụ này đều nằm trong hoạch định của Thiên Chúa và được Thiên Chúa vận hành cách tốt đẹp. Người vẫn đang tiếp tục làm việc không ngưng nghỉ làm cho thế giới thêm tươi đẹp. Thấy những vấn đề nảy sinh đó nhưng không để tuyệt vọng và chỉ trích, mà càng tin tưởng vào sự quan phòng kì diệu của Thiên Chúa nhiều hơn. Chính vì thế, con người cũng đang được Thiên Chúa mời gọi cộng tác vào công trình của Người, nhất là trong cương vị người Ki-tô Hữu, bạn và tôi được mời gọi hãy giới thiệu Chúa qua những bối cảnh thực tại.

* Tôi nói vậy, bạn có đồng ý với tôi không?”

                                                                                        Little Stream

Truyện ngắn: ĂN CHỰC...

 Ngó lên tấm lịch treo tường, gió thốc tờ lịch dựng lên dựng xuống như không muốn cho bản thân con nhỏ chút yên ổn. Hay tờ lịch như muốn nói với con nhỏ: “Yên ổn nhiêu đủ rồi! Lên Sài Gòn!”. Con nhỏ chậc lưỡi: “Trời! Mới đây mà mười mấy ngày rồi! Ngày mốt công ty làm lại. Phải lên thôi!”

Ngó ra hiên nhà qua khung cửa sổ, má ngồi nhặt mấy hạt nếp hư bị mọt ăn, chắc má biết nó sắp đi nên chuẩn bị đồ ăn cho nó đi xa. Má là vậy, hiểu con từng chút. Biết con nhỏ út thích xôi nên lúc nào cũng chuẩn bị cho nó đem đi. Từ hôm nó về tới giờ, đúng một lần duy nhất má hỏi câu: “Chừng nào con quầy về trển?” và câu trả lời là “Dạ! Mùng 9 công ty làm lại”. Má cứ im ỉm biết vậy mà sắp xếp mọi thứ.

Má năm nay má ngoài bảy mươi, tóc bạc hai phần và còn lại một phần đen len lỏi giữa mớ tuyết lạnh căm. Lưng có vẻ gù hơn và mắt kèm nhèm hơn. Mấy năm trước má sàng gạo hay lựa nếp đều để ở xa mà vẫn thấy tốt, năm nay má để mớ thóc trên bàn tay kề sát mặt, lấy mấy ngón tay kia xoa xoa lựa coi hột nào mọt ăn thì bỏ đi. Thi thoảng nheo nheo con mắt nước trong trong. Phủi phủi tay vô đít quần, má đưa tay dụi mắt cho rõ hơn. Con nhỏ dòm cảnh ấy chịu không nổi, chạy một hơi ra sàn lãng giả bộ khoát nước rửa mặt, ai mà biết nó có rửa mặt thiệt hay giả.

-“Giữ nhà nghen con! Má đi chợ xíu về!”

Con nhỏ ngồi trong nhà xếp mớ quần áo vừa khô cho vô túi, nghe má kêu nó trả lời:

-“Dạ! Để con trông nhà cho má!”

Má khen có con nhỏ về má đỡ phải khóa cửa nhà.

*******

Nhà còn một mình má. Ba chết cũng ngót nghét chục năm. Mấy anh chế đi xuất khẩu lao động mấy năm nay không về. Một mình con nhỏ vì thương má mà không nỡ đi nước ngoài lao động như mấy anh chế. Trước đây mấy anh chị em có bàn với nhau:

-“Anh chế đi nước ngoài vì có bạn bè bên đó giúp đỡ giấy tờ và chỗ ăn ở, còn cưng mần gần gần để chạy lên chạy xuống hủ hỉ với má. Anh chế ràng cày vài năm có tiền rồi về lo cho má!”

Nói thì nói vậy chớ qua điện thoại má biết mấy anh chế làm vất vả lắm. Má hỏi:

-“Bên đó mần cực dữ hông bây?”

Bên đầu máy bên kia trả lời bai bải và lẹ làng như thể không dám nói chậm lại kẻo má lại hỏi thêm:

-“Dạ sướng lắm! Sướng dữ trời luôn!”

Nói bấy nhiêu rồi anh chế lái qua chuyện nhà, chuyện con gà, con vịt, con heo… Hiếm có khi nào má hỏi tới công ăn việc làm của anh chế mà tới câu thứ hai. Thành ra linh tính cho má điều gì đó tụi nó giấu không cho má biết. Tối nào má cũng nói chuyện với con nhỏ út: “Anh chế mày chắc bên kia cũng nhà trọ nhà thuê, cũng ăn mì gói, cũng làm tăng ca,… chắt bóp tiền gửi về hàng tháng cho má!” Rồi má “Hới!” một tiếng “Cực thấy bà chớ sung sướng gì mà qua bên đó!” Con nhỏ như muốn để má khỏi lo vội nói: “Thôi mà má! Biết đâu bên kia sướng thiệt!” Rồi má không nói gì nữa, chỉ lấy tay dụi mắt.

Linh tính của má đúng thiệt. Đúng là linh tính của người mẹ luôn thấu hiểu con mình dù bất cứ hoàn cảnh nào. Mấy lần anh chế gọi điện thoại riêng cho con nhỏ, dặn nó thường xuyên về để làm má vui, đừng nhắc tới công ăn việc làm của anh chế bên kia má buồn. Đúng là sau kỳ đại dịch anh chế chật vật lắm mới kiếm lại công việc, nhưng phải chạy mấy đầu việc từ sáng tới tối mới có chút chút gửi về, mớ còn lại xoay sở ăn uống và nhà trọ cũng hết. Con nhỏ đợi má ngủ, lấy điện thoại ra nhắn đôi tin ngắn gọn: “Má biết hết chuyện rồi! Em không kịp kể má đã biết! Anh chế tranh thủ gọi về an ủi má đi!”. Anh bên kia nhắn lại: “Ừ! Anh biết rồi! Mai anh gọi má!”

-“Alo! Má ơi!”

Má nghe điện thoại cách cẩn trọng như không muốn sót lời nào của thằng con:

-“Nay mùng 1 tết, anh em con gọi về chúc tuổi má!”

Cuộc điện thoại gần hai tiếng đồng hồ. Mấy má con khóc quá trời quá đất. Má biểu:

-“Về đi con! Về Việt Nam ở với má! Có rau ăn rau, có cháo ăn cháo. Còn miếng vườn sau nhà bây về làm chớ má già làm hết nổi rồi!”

*********

Má đi chợ về, trong làn để con cá lóc, ít mớ đồ nấu canh chua. Má khoe: “Có nửa cây chả lụa với ít chà bông, mai má nấu xôi cho bây cầm theo ăn dọc đường!”. Nói rồi má đi một hơi ra sàn lãng, con nhỏ nghe giọng má biết má buồn.

Bỏ mớ quần áo xếp dở, con nhỏ xắn tay áo xuống bếp làm đồ ăn với má. Nhìn chái bếp nhỏ nhỏ lụp xụp, ngó ra xa là mộ ba còn nằm ngoài kia, chợt nó giật mình: “Sao má chịu nổi cảnh này cả chục năm qua hả trời!”

Vậy mà trong điện thoại mỗi lần nó gọi về có bao giờ nó nghe má than vãn câu nào, cũng chẳng bao giờ nghe tiếng thút thít mà chỉ toàn “má khỏe!”, “má vui!”, “nhà ổn!”, “về đi, má đợi!”. Con nhỏ chợt có suy nghĩ gì đó trong đầu. Má năm nay đã ngoài bảy mươi, nó muốn tận dụng những thời khắc ngắn ngủi còn ở bên má. Một suy nghĩ nào đó xuất hiện trong đầu nó:

-“Ủa! Má ơi!”

Má đang lúi húi cạo nhớt con cá lóc mới mua, trả lời:

-“Gì con?”

-“Công ty thủy hải sản gần nhà mình làm lại chưa má?”

Má suy nghĩ một chút rồi trả lời:

-“Chắc làm rồi đó! Thấy con Nhí nhà ông Chín đi làm rồi! Mà… con hỏi chi vậy?”

Con nhỏ cười toe toét, chạy lạy hôn lên mặt má mấy cái liền, nó biết tay má làm cá dơ nên không làm gì được nó, chứ bình thường má đẩy nó ra vì … nhột chịu không nổi.

-“Con nhỏ này! Mày làm gì vậy!”

-“Ờ thì con muốn đi làm ở đây! Muốn về quê ăn chực má! Má chịu hông?”

Má giật mình trước câu nói của con nhỏ”

-“Thiệt hả con? Bây nói thiệt hay nói giỡn?”

Vừa hỏi má vừa cười như hy vọng câu trả lời của con nhỏ

-“Thiệt! Con nói thiệt! Hổng tin con lấy đồ trong túi ra máng lên xào cái độp cho má coi!”

Hai tay má ôm hai gò má của con nhỏ, làm mặt con nhỏ dính đầy nhớt cá, rồi dí sát mà hôn chùn chụt.

*********

Tối hôm đó, con nhỏ gọi điện thoại cho anh chế trước mặt má, nó biểu: “Thôi anh chế ở bên kia làm thêm vài năm nữa đi! Em ở nhà lo cho má luôn để anh chế khỏi lo lắng!” Anh chế bên kia nghe mừng quá sức. Bữa cơm canh chua với cá lóc kho tộ hôm đó ngon thiệt là ngon, con nhỏ ăn no phình bụng mà má cứ gắp hoài. Má hỏi:

-“Rồi con định chừng nào đi mần thủy sản?”

Con nhỏ nuốt miếng cơm xong rồi trả lời:

-“Sáng mai con ra công ty nộp đơn xin việc, hồi chiều nghe con Nhí nói cũng dễ lắm vì công ty sau dịch đang hụt người!”

Má nhoẻn cười, vội biểu:

-“Vậy sớm mai má dậy nấu xôi cho con ăn, để có sức đi xin việc hén!”

Con nhỏ ôm chầm lấy má cười tươi quá trời, má cũng cười, mà sao nụ cười của hai má con xen lẫn tiếng “thút thít”.

                                                                                        Little Stream