Tản mạn: BIẾT RỒI, KHỔ LẮM! NÓI MÃI!

Có những điều mà cha mẹ già hay nhắc nhở, nhưng thường được đáp lại bởi những thái độ không vui hoặc không hài lòng từ con cái. Có lẽ ở tuổi già nua, cha mẹ cũng chẳng muốn phải nhẩm đi nhắc lại những điều xem ra quá bình thường, nhỏ nhặt trong cuộc sống, nhưng họ càng không muốn để con cái phải rơi vào những thất bại hoặc khó khăn như chính họ đã từng gặp trước đây. Thế nên khi nghe những lời nhắc ấy đừng vội phản ứng, hãy dừng lại và suy ngẫm, vì: “Người cao niên phán đoán, bậc kỳ lão chỉ bảo, thật đẹp đẽ biết bao! Sự khôn ngoan của các vị bô lão, tư tưởng và ý kiến của các bậc danh nhân, thật đep đẽ chừng nào! Giàu kinh nghiệm là triều thiên cho bậc bô lão, lòng kính sợ Đức Chúa là niềm hãnh diện của các ngài” (x. Hc 25, 4-6).

Sự khôn ngoan nơi cha mẹ già có thể là những bài học được truyền từ đời này sang đời kia, và đến nay vẫn còn được lưu lại. Khôn ngoan đó cũng có thể được dệt nên từ chính cuộc đời của họ, bởi cha mẹ đã đi qua bao nhiêu năm cuộc đời, họ tích luỹ nhiều kinh nghiệm quý báu để giúp họ sống vui vẻ, hạnh phúc. Kinh nghiệm ấy cũng không loại trừ những thất bại trong cuộc sống, nhưng họ đã đứng lên và bước tiếp từ thất bại ấy. Kinh nghiệm cuộc sống là gia sản lớn lao mà cha mẹ còn lưu giữ được và truyền lại cách trọn vẹn cho con cháu.

Trong thời buổi văn minh, hiện đại, con người đã đẩy nhiều ngành khoa học đến đỉnh cao. Những khám phá ấy cuốn hút nhiều người trẻ, và hình như kinh nghiệm sống của cha mẹ già dần trở nên lạc hậu, lỗi thời. “Cha mẹ nói vô lý quá! Khoa học đã chứng minh rồi cái này là đúng, cái cha mẹ biết là sai.” Hay thi thoảng con cái chẳng muốn nghe thì phát ra một tràng cảm thán: “Vậy à! Biết rồi! Khổ lắm! Nói mãi!”. Hoặc có khi nặng nề hơn thì phán xét bằng câu nói: “cha mẹ biết gì mà nói!”. Vô tình, họ đã vứt sang một bên cái kinh nghiệm sống của cha mẹ già, mà theo đuổi những gì có tính xác thực và hợp lý hơn.

Theo đuổi và khám phá ra những chân lý mới mẽ, thay vì ngủ vùi trong lối mòn của tri thức là điều đúng đắn, đáng khen ngợi. Tuy nhiên, những khám phá mới mẽ không phải tự nhiên mà có được, cũng vẫn phải bắt nguồn từ kinh nghiệm sống thực tế của bao đời, để dần dần hình thành nên lối tri thức tân tiến như ngày hôm nay. Vậy nên phải nhắc đến tinh thần “ôn cố tri tân” mà bao đời cha ông đã dạy và vẫn còn ý nghĩa đến ngày nay.

Bên cạnh đó, có những điều mà trường lớp không hề dạy, hoặc vì đó là những vấn đề quá nhỏ nhặt trong cuộc sống, hoặc phạm trù ấy đòi hỏi nơi kinh nghiệm thực tế chứ không phải lý thuyết suông. Có những cô dâu sắp về nhà chồng, được mẹ chia sẻ kinh nghiệm làm dâu phải sống như thế nào. Có những cuộc làm ăn thất bại được cha mẹ hướng dẫn cách vượt qua ra sao. Có những lúc tinh thần trở nên phấn chấn sau những chia sẻ, khuyên răn của cha mẹ. Hay những cảnh báo nguy hiểm, khó khăn trước những lựa chọn. Người đầu bạc thì khôn ngoan, họ biết và hiểu, chỉ có điều họ chưa được cập nhật những nền khoa học mới mẻ, nên chưa thuyết phục được con cái, chứ chưa hẳn tất cả điều họ nói là vô lý đâu.

Chắc hẳn thời đại sẽ có những suy nghĩ, hành động và xu hướng khác nhau, nhưng có một điểm chung là tất cả đều là con người, và cùng bước đi trên con đường tìm kiếm chân lý. Chính vì thế Thiên Chúa đã trao cho cha mẹ quyền huấn giáo con cái, để khuôn con cái hướng về sự thiện hảo, mà cùng đích là chính Thiên Chúa, như sách Huấn Ca đã nhắc: “Ðức Chúa làm cho người cha được vẻ vang vì con cái, cho người mẹ thêm uy quyền đối với các con”. (x. Hc 3,2). Tuổi già đến lúc nào đó cũng sẽ đi vào quên lãng, và con cái sẽ là thế hệ tiếp nối tuổi già ấy.

Đã có những giọt nước mắt muộn màng, mà đáng ra đã không như thế nếu chịu suy ngẫm lời khuyên của cha mẹ. Sa vào những con đường tội phạm, tệ nạn xã hội, những cuộc ăn chơi; vùi đầu vào những cuộc làm ăn phi pháp; phải trả công bằng qua những ngày tháng tù giam, thậm chí cả mạng sống. Rồi chật lưỡi ngẫm: “phải chi mình nghe lời cha mẹ…”, nhưng giờ thì: “…mọi chuyện đã lỡ rồi!”.

Người khôn ngoan là một người biết lắng nghe, phân tích, suy ngẫm, hành động và lượng giá để rút kinh nghiệm. Thế nên, người khôn ngoan là điều mà mỗi người cha, người mẹ mong muốn con cái mình trở thành. Hãy thay suy nghĩ: “Biết rồi! Khổ lắm! Nói mãi!” bằng sự phân tích, suy ngẫm, rồi cuộc sống sẽ tốt hơn rất nhiều.

                                                                                    Little Stream

Tản mạn: XƯA VÀ NAY - MỘT HƯỚNG ĐI

 Khoảnh khắc tựu trường luôn là khoảnh khắc đặc biệt đối với đời học sinh. Vì đó là thời khắc mang ý nghĩa quy tụ, bắt đầu một hành trình mới trong một chặng đường tri thức. Thật dễ dàng để nhận ra sự khác biệt trong khoảnh khắc tựu trường cũng như việc học xưa và nay, như những bước tiến của thời đại, nhưng ý nghĩa cốt lõi vẫn luôn là như thế.

Tôi vẫn nhớ khoảnh khắc được mẹ chở trên chiếc xe đạp cọc cạch đến trường. Băng qua con đường mòn nhỏ, bánh xe chạy trên những bờ ruộng, bờ kênh còn chút trơn trượt của sương sớm. Mùi cỏ thơm thoảng lên sống mũi, kèm theo hương vị sông nước quê nhà gợn lên trong lòng đứa bé như tôi một niềm vui khó tả. Từ xa, tôi đã thấy các bạn khác cũng được ba hay mẹ dắt tay đến trường. Trong bộ đồng phục ngắn ngủn, phai màu vì tận dụng đồ năm ngoái, trên cổ đeo chiếc khăn quàng đỏ bay phất phới, khuôn mặt nôn nao, háo hức là cảm giác của lũ học sinh chúng tôi. Trường quê nằm gọn trong một khoảng sân rộng, xung quanh toàn cỏ với cỏ. Có lẽ trường làng tôi ngày xưa không đẹp như các trường học ngày nay, chỉ đơn giản là một dãy nhà với nhiều phòng, vài cái bàn ngồi học, và chiếc bảng phấn cũ kỹ đặt phía trên. Trường đã cũ nên nhiều chỗ sơn bị bong ra, và rong rêu qua năm tháng dần tạo nên cái nét cổ kính của riêng nó. Nhớ lại cái cảm giác của mừng vui vì sắp gặp lại bạn bè, thầy cô lúc đó thật khó tả.

Các bạn tôi đã quy tụ quanh sân trường, tụ nhau chơi cò cò, nhảy dây, bắn bi hay trốn tìm. Tiếng ồn ào náo nhiệt sau những tháng hè im ỉm khiến sân trường vui hẳn. Tiếng trống trường vang hồi dài, chúng tôi nhanh chân tập trung giữa sân trường. Thầy hiệu trưởng lên nói lời khai mạc và đánh tiếng trống khai giảng. Sau đó, chúng tôi ai về lớp nấy gặp thầy cô chủ nhiệm của mình. Chiều hôm đó cả lớp đi lao động đầu năm học, vai vác chổi, đồ hốt rác mà miệng thì cười nói vui vẻ hết sức. Sau một hồi làm việc sân trường sạch cỏ, lớp học sạch sẽ hơn và sẵn sàng cho buổi học vào ngày mai. Cái nét hồn nhiên của tuổi thơ là vậy.

Thắm thoát hơn hai mươi năm trôi qua, nghĩ lại chợt thấy khoảnh khắc tựu trường của thời đại mới chắc hẳn vui hơn chúng tôi ngày xưa nhiều lắm. Cơ sở vật chất, tiện nghi hẳn phải đầy đủ, đẹp đẽ và mới mẻ hơn. Đồng phục đẹp hơn và hiện đại hơn ngày trước. Tinh thần học tập của thời đại mới cũng phải mạnh mẽ và rõ ràng hơn. Trước đây việc đến trường của chúng tôi không nằm trong diện chính yếu, vì nhà quá nghèo nên có bạn đồng lứa với tôi có đứa ở nhà chăn trâu, ra ruộng phụ ba mẹ. Vậy nên chúng tôi thời ấy xem việc học là một con đường để lựa chọn trong nhiều con đường khác nhau. Còn trong thời đại mới này thì khác, việc đào luyện tri thức luôn là điều tất yếu và cực kỳ cần thiết. Vì nó góp phần xây dựng tương lai không chỉ cho bản thân, gia đình mà cả xã hội nữa.

Các bạn học sinh trong thời đại mới có lẽ cũng không còn thích thú với những trò chơi khi xưa của chúng tôi. Vì ngày nay các bạn đã có những phương tiện giải trí mới và hiện đại. Những trò chơi điện tử luôn được cập nhật liên tục, cùng với những thiết bị điện tử phục vụ nhu cầu nghe nhìn và học hỏi, đã giúp các bạn rất nhiều trong việc vừa chơi vừa học. Bên cạnh đó, những công cụ phục vụ cho việc học trong giáo dục ngày nay luôn lựa chọn điều tốt nhất, lợi nhất và giúp ích cho cả giáo viên lẫn học sinh. Nhìn vào khía cạnh này dễ dàng nhận ra mong mỏi của đất nước và xã hội đặt vào thế hệ trẻ như thế nào. Việc đầu tư chất lượng cao chỉ để giúp từng người trong tầng lớp trẻ thêm tri thức, kinh nghiệm và kỹ năng. Tất cả được định hình cách chỉnh chu và gần như hoàn hảo trong khả năng cho phép.

Nhưng có những điểm chung mà tôi nhận ra nơi mỗi học sinh xưa cũng như nay, là chính ý thức, mục đích và mong mỏi của từng học sinh trong mọi thời đại. Dù xưa hay nay thì việc học vẫn là con đường hữu ích cho tương lai, vì thế mà mỗi học sinh đều đặt ra cho mình những mục tiêu, đích nhắm riêng để hướng tới. Hình thức học tập thì có thể khác nhau, nhưng tinh thần học tập luôn là một. Thi thoảng vẫn có những nhận xét về thái dộ học của những học sinh thời nay, hay so sánh với lối học ngày xưa, có lẽ điều này chưa hẳn đúng lắm. Bởi lẽ mỗi thời đại luôn có cách thức phù hợp riêng của nó, và tất cả đều dẫn người ta đến mức trưởng thành cả về nhân bản, đạo đức và kiến thức.

Một điểm chung khác cũng cần ghi nhận là mục đích phổ quát mà việc học mang lại. Bởi lẽ việc học bao đời nay không chỉ là tiến thân, mà luôn có một mục đích khác lớn hơn rất nhiều. Đó là trở thành một người có ích và giúp ích cho xã hội, đất nước. Có biết bao nhân tài đời trước đã sống và làm điều này như một tấm gương sáng cho những thế hệ đi sau học theo. Nếu học chỉ để tiến thân, mưu ích cho bản thân thì thực quá ích kỷ và hạn hẹp, chưa phát huy hết tinh thần của việc học. Thế nên, việc định hướng mục đích học này cách rõ ràng từ trước tới nay vẫn luôn là điều quan trọng.

Tôi cũng nhận thấy những băn khoăn của học sinh ngày hôm nay với thời đại của trước đây không khác nhau là mấy. Vẫn trăn trở cho việc tiếp thu lượng kiến thức rộng lớn trong nhiều lãnh vực, vẫn khao khát đạt điểm tốt trong suốt năm học, và quyết tâm để đạt kết quả tốt trong các kỳ thi. Nhờ những động lực như thế mà việc hy sinh, dấn thân và cố gắng mỗi ngày là điều không thể thiếu đối với học sinh. “Có công mài sắt có ngày nên kim”, “học, học nữa, học mãi”, “học ăn, học nói, học gói, học mở” là những điều mà cha ông truyền lại cho bao đời và vẫn còn ý nghĩa trong ngày nay. Con đường học thức là một con đường thênh thang đòi hỏi một sự nỗ lực lớn lao trước bao nhiêu thách đố.

Ngẫm về khoảnh khắc tựu trường, tôi thấy nhớ những cảm xúc tựu trường đầu đời học sinh cách đây hơn hai mươi năm, thấy thương yêu và trân trọng những giây phút ấy. Tôi cũng ngẫm về việc học của mình hiện tại với điều kiện đầy đủ gấp xưa nhiều lần. Ước gì việc học của tôi hôm qua, hôm nay và tương lai vẫn luôn đúng hướng, để không phụ lòng đất nước, thầy cô, cha mẹ, bạn bè và những ai hằng mong mỏi.

Lạy Chúa, một năm học mới đã bắt đầu với nhiều điều ngổn ngang. Xin giúp chúng con luôn ý thức mục đích việc học của chúng con không chỉ là tiến thân, nhưng còn nhiều mục đích cao cả hơn nữa. Ước gì qua việc học này, chúng con khám phá ra hoạch định diệu kỳ của Chúa và chung tay xây dựng một xã hội, thế giới tốt đẹp hơn từng ngày. Amen.

                                                                                        Little Stream

Tản mạn: VỊ THÁNH GIỮA LÒNG NGƯỜI

 Mẹ Têrêsa Calcutta, một cái tên mà bất kể ai, dù lương hay giáo, cũng biết đến. Mẹ được biết đến không chỉ qua những việc bác ái mà mẹ và chị em trong Hội Dòng Thừa Sai Bác Ái Chúa Kitô đã làm được, nhưng người ta còn biết đến mẹ chỉ vì sự đơn sơ, giản dị, yêu Chúa hết lòng và yêu tha nhân hết sức mình. Trong những giây phút suy ngẫm về mẹ Têrêsa trong ngày lễ, tôi chợt nhớ lại những hình ảnh dễ thương như thế.

1. Có một bài hát mà khi còn nhỏ, mỗi lần tới lớp giáo lý, thì cô giáo dạy lũ trẻ chúng tôi hát: “Này con chỉ là cây bút chì nhỏ bé. Trong tay Thiên Chúa Ngài đã vẽ đời con. Này con chỉ là cây bút chì bé nhỏ. Trong tay Thiên Chúa Ngài đã dựng nên con”. Chỉ là một câu hát bình thường, đơn giản nhưng lại chất chứa một ý nghĩa cao sâu. Mãi đến sau này khi đã lớn, tôi được đi Linh Thao, được cảm nếm và nhận ra tình yêu Thiên Chúa, cùng với sự quan phòng không nguôi của Người, thì đã phần nào hiểu được câu nói đơn sơ của thánh Têrêsa trong câu hát năm xưa. Nơi mẹ, tôi thấy được sự tin yêu và phó thác cách trọn vẹn vào bàn tay Thiên Chúa quan phòng trong mọi việc mẹ làm. Và tôi cũng phải ngạc nhiên trước những điều mà Chúa đã làm cho mẹ. Thật kỳ diệu biết bao!

2. Cha sở của tôi trong một lần giảng lễ, Ngài đã chia sẻ với bà con về thiên chức linh mục. Cha nhắc lại chính câu mà mẹ Têrêsa đã ghi trong phòng thay áo lễ của linh mục: “Xin cha dâng Thánh Lễ này như Thánh Lễ đầu tiên, như Thánh Lễ cuối cùng, và như Thánh Lễ duy nhất chỉ có một lần trong đời”. Mẹ Têrêsa thực sự yêu quý Thánh Lễ và Bí Tích Thánh Thể. Trong những hoạt động liên tục trong một ngày lấy đi nơi mẹ bao nhiêu sức lực, trao cho mẹ bao nhiêu mệt mỏi, và cũng không ít những thách đố. Nhưng nơi Bí Tích Thánh Thể và Thánh Lễ, mẹ và chị em của mẹ nhận được ơn an ủi lớn lao, ơn ai ủi ấy giúp chị em vượt qua tất cả để phục vụ Thiên Chúa nơi những con người bệnh tật, nghèo khổ. Tôi thực sự đánh động khi thấy hình ảnh mẹ quỳ trước Thánh Thể, nét mặt chăm chú thành khẩn, đầu hơi cúi nghiêng với làn da nhăn nheo do tuổi tác và công việc. Dường như người phụ nữ ấy đang kín múc những điều lớn lao gì đó trong âm thầm mà chỉ Đấng cao sâu mới biết.

3. Bài phát biểu của mẹ trong buổi nhận giải Nobel Hòa Bình cũng để lại trong tôi nhiều ấn tượng. Trước những giải thưởng mang tính toàn cầu, những người được nhận giải thường chuẩn bị cho mình một bài nói chuyện cũng mang tính toàn cầu. Những câu nói bóng bẩy, chải chuốt, cách điệu và gây ấn tượng cho mọi người trên thế giới đều nghe. Cũng có những lời mời gọi hết sức mạnh mẽ để mọi người được đánh động và ủng hộ. Riêng mẹ Têrêsa, bài diễn văn của mẹ có lẽ bình thường và giản dị quá sức tưởng tượng. Một phụ nữ Albani giọng run run đọc lên lời kinh Hòa Bình của thánh Phanxico Atxidi, rồi nói về tình yêu Con Thiên Chúa xuống thế làm người, và kết thúc bằng một lời mời gọi mọi người yêu thương nhau. Nếu nhìn một khía cạnh nào đó, có lẽ bất kỳ người Công Giáo nào cũng có thể nói được như mẹ, nhưng để sống được những điều ấy, mẹ đã trải qua bao nhiêu gian nan vất vả. Bài nói chuyện giản đơn, nhưng để thực hiện thì chẳng đơn giản chút nào. Vậy mà mẹ làm được!

4. Mẹ Teresa cũng trải qua những đêm trường tăm tối của tâm hồn. Khi nghe những lời tâm sự rất thật của thánh nữ, bản thân tôi thấy vui. Đau khổ là môt thực tại, mà ngay cả một vị thánh cũng chẳng thể tránh được. Càng làm thánh thì họ gặp đau khổ càng nhiều trong cuộc sống. Nhưng quan trọng là họ đã vượt qua những đau khổ, thách đố ấy ra sao. Kinh nghiệm chính bản thân mẹ đã tỏ ra cho những ai sống đời phục vụ, bác ái và ngay cả sứ mạng trong đời tu rằng đau khổ cũng không tránh né khỏi họ. Tôi thấy hạnh phúc vì hiểu được những tâm tư của thánh nữ, tôi hãnh diện vì có một người bà, người mẹ, người chị bằng da, bằng thịt tên Têrêsa Calcutta, người phụ nữ ấy thuộc quốc tịch Albani, người phụ nữ ấy khao khát phục vụ Thiên Chúa qua tha nhân, người phụ nữ ấy biết đau khổ, biết rơi nước mắt. Chỉ khi hiểu được kinh nghiệm của sự đau khổ, người ta mới dễ đồng cảm và yêu mến đồng loại. Chắc chắn mẹ Têrêsa cũng đã từng có kinh nghiệm như thế.

5. Ngày 04/09/2016, tại Quảng Trường thánh Phêrô, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã tuyên thánh cho mẹ Têrêsa Calcutta. Giây phút mà người phụ nữ được cả thế giới gọi là mẹ được long trọng ghi vào hàng hiển thánh của Giáo Hội Công Giáo. Chắc chắn cả thế giới đều vui mừng về sự kiện này, vì thế giới đã muốn truyên dương một người nữ anh hùng, vóc người nhỏ nhắn nhưng ý chí sắt thép từ lâu lắm rồi. Mẹ thực sự đã là một vị thánh trong lòng con người trong thời đại mới này. Tấm gương về sự hy sinh, bác ái, giản dị và âm thầm của mẹ đã lan tỏa cách ngầm ngầm và để lại một sức ảnh hưởng lớn lao. Ngoài Dòng Thừa Sai Bác Ái do Mẹ sáng lập, thì những nhóm công tác xã hội, các nhóm thiện nguyện, những tổ chức bác ái cũng lần lượt nhận mẹ là bổn mạng của mình, với ao ước xin thánh nữ chuyển cầu cùng Chúa trước những hoạch định bác ái, thiện nguyện của họ. Chắc hẳn thánh Têrêsa trên trời cũng vui mừng vì có nhiều người yêu mến và sống trong tình bác ái, yêu thương nhau.

6. Chắc hẳn người phụ nữ Têrêsa Calcuta hoàn toàn không thích được người khác tuyên dương và trao tặng cho mình những danh hiệu này, giải thưởng kia. Vì tài sản lớn nhất mà mẹ có là những người nghèo. Nơi người nghèo mẹ nhận ra hình ảnh Thiên Chúa hiện diện thật sống động. Chính lòng khao khát muốn được phục vụ Thiên Chúa đã bén duyên giữa mẹ và những kiếp người cùng khốn nhất. Thế nên, thay vì những lời ca ngợi, cám ơn, tuyên dương người phụ nữ này, thì hãy dâng lên Thiên Chúa những lời ca ngợi ấy, như mẹ đã nói trong bài phát biểu ở lễ nhận giải Nobel Hòa Bình: “Chúng ta hãy dâng lời cảm tạ Chúa, vì cơ hội tốt đẹp này. Giải thưởng Hòa Bình này nhắc nhở mọi người chúng ta hãy sống trong an bình!”. Chắc chắn mẹ sẽ vui lòng vì điều này hơn.

Lạy thánh Têrêsa Calcutta, xin cầu cùng Chúa cho mỗi người chúng con, thêm sống tình yêu thương, bác ái trong đời sống hàng ngày của mình. Để qua việc phục vụ những con người nghèo khổ, nhỏ bé, chúng con ý thức được rằng chúng con đang phục vụ chính Đức Kitô nơi anh chị em chúng con. Amen

                                                                                                            Little Stream

Nguyên văn bài phát biểu của mẹ Têrêsa Calcutta xem tại: https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1979/teresa/lecture/

Truyện ngắn: MẸ CON

 1. 

Xóm dưới có một cậu bé thật đáng thương. Cậu bị động kinh từ hồi nhỏ, căn bệnh làm cho cậu trở nên không bình thường như những đứa trẻ khác. Nhiều lúc đang chơi với các bạn cậu lên cơn động kinh, co quắp cả người, sùi bọt mép rồi đơ người ra trên đất, mấy đứa nhỏ thấy sợ quá chạy trốn hết, còn mỗi cậu lăn lóc trên sân. May thay có người hàng xóm tốt bụng chạy tới đỡ cậu lên rồi đưa về nhà với bà Chín. Tệ hơn, có lần cậu té xuống sông, vô đám lửa, cũng may được cứu kịp nên cậu thoát chết.

Chẳng biết tên thật của cậu là gì, chỉ biết mọi người hay gọi cậu là “thằng Khùng” con bà Chín Gái. Hình như chưa ai hỏi bà Chín về tên đứa con duy nhất của bà. Mà bà Chín cũng chẳng bao giờ giải thích về cái tên của con trai bà.

Từ lúc tôi bắt đầu có trí khôn, hình như tôi chưa bao giờ thấy Ông Chín. Chỉ thấy mỗi hai mẹ con sống trong căn nhà lụp xụp tạm bợ. Căn nhà ấy cũng chẳng phải của mẹ con bà, mà do xã cấp cho vì thấy hoàn cảnh hai mẹ con quá nghèo khổ.

2.

Nghe kể lại, gia đình bà Chín trước đây không lâm cảnh khó khăn như vậy. Bà vẫn có một căn nhà cấp 4 vốn của cha mẹ để lại. Nhưng từ hồi có thằng Khùng, nó cứ bệnh tật triền miên, rồi thêm cái bệnh động kinh nghiệt ngã, khiến vật dụng trong nhà bà Chín lần lượt đội nón ra đi. Cuối cùng căn nhà và miếng đất cha mẹ cho bà cũng ra đi không ngày quay lại, đó là lần thằng Khùng lên cơn sốt co giật, bà bồng nó vào nhập viện.

Bác sĩ rầy bà Chín to tiếng:

“Trời! Sao bà để con ra nông nỗi này mới đưa tới bệnh viện. Đã bị bệnh động kinh, thêm sốt hơn 40 độ. Lỡ nó chết hay di chứng về sau thì sao?”

“Bác sĩ ráng cứu con tui. Tui trả tiền cho bác sĩ mà! Bác làm ơn! Bán nhà tui cũng chịu! Tui lạy bác!”.

Đôi mắt vô hồn của bà Chín cứ nhìn chăm chăm vào phòng cấp cứu, vốn đã bị lớp kính mờ che khuất. Bà nhìn chăm chăm rồi khóc…

Lời bác sĩ quả thật không sai. Sau biến cố đó, nó trở nên không bình thường trong cách nói chuyện, tiếng nói vốn đã ú ớ nay lại càng khó nghe, thêm nửa người bên trái cứ thi thoảng lại giật nhẹ như có luồng điện chạy qua.  Bà Chín đã phải chi trả biết bao nhiêu tiền cho chuyến bệnh viện đó, cộng với số nợ cộng dồn trước đó, miếng đất nhà bà cũng bay vào tay chủ nợ.

3.

Dù mới ở tuổi 60, nhưng vì gánh nặng gia đình và lo lắng quá sức, nhìn bà Chín chẳng khác gì cụ bà 80 tuổi. Dáng người gầy nhom, méo mó từ khuôn mặt cho tới dáng đi. Tuy vậy. bà thương thằng Khùng khủng khiếp. Chẳng có gì có thể ngăn được tình thương bà dành cho nó.

Ban ngày, bà đi làm mướn cho bà con lối xóm. Ai cũng thương bà nên hay gọi bà đến làm giúp, nhưng thực chất họ muốn giúp đỡ mẹ con bà nhiều hơn như thế. Có được miếng gì ngon, bà vội vàng chạy về đút cho thằng Khùng ăn, không quên dỗ dành nó: “Ăn đi con, ăn còn nóng cho ngon. Ăn cho khoẻ rồi sống với mẹ nha con”.

Lũ trẻ trong xóm cứ hay tranh thủ lúc bà Chín đi làm, là xúm quanh thằng Khùng rồi chọc tới tấp. Nó ngồi khóc tức tưởi mà chẳng làm được gì, có hôm nó khóc rồi nằm lăn ra lên cơn co giật khủng khiếp, rồi lũ nhỏ chạy trốn biệt tích, mặc thằng Khùng nằm giật một mình ngoài sân. Bà Chín về thấy con vậy rồi bồng nó vô nhà, lau mình cho nó rồi mặc vào bộ đồ sạch sẽ.

Có hôm bà về tới sân nhà, tận mắt chứng kiến lũ nhỏ trêu chọc thằng Khùng, trong khi nó đang mếu máo khóc. Bà vội chạy lại ôm con, rồi dỗ con. Lũ trẻ đã thế còn làm tới, nấp ngoài bờ rào mà hét:

“Thằng Khùng! Thằng Khùng! Thằng Khùng”

Bà Chín thét lên với đám nhỏ:

“Nó khùng nó cũng là con tao, sao tụi mày chửi nó. Con tao có khùng tao nuôi, đâu để tụi mày nuôi dùm ngày nào. Đi! Đi đi! Đi!”.

Bà xua lũ trẻ, chúng rút đi với vẻ mặt khiêu khích. Bà Chín lại đưa con vào nhà rồi mẹ con ôm nhau khóc nứt nở.

4.

Rồi Bà Chín cũng ra đi. Mấy ngày trước bà bị sốt, nằm li bì, chẳng nhấc người dậy nổi. Thằng Khùng thấy vậy cứ quấn quít bên bà chẳng rời. Nó nhìn bà rồi thi thoảng vuốt gò má ốm nhom, nhăn nheo của bà. Nó chắc chắn không biết mẹ nó bị bệnh cũng không biết phải đi mua thuốc, kiếm đồ ăn, phải đắp mền hay lau mình, nó chỉ ngồi, ngây ra với khuôn mặt khờ dại, nó cười với bà Chín.

Mấy hôm không thấy bà Chín ra ngoài đi làm. Cũng chẳng thấy thằng Khùng ra sân chơi với lũ trẻ. Bà con sinh nghi có chuyện, rủ nhau tới thăm bà Chín. Trước mắt họ là một căn nhà lụp xụp, hôi hám vì mấy hôm bà không dọn dẹp, quét tước gì. Bà Chín nằm trên giường hước lên từng tiếng một như thể rất mệt, thằng Khùng ngồi bên cạnh nắm tay bà, chẳng động tĩnh gì trước cơn mệt của mẹ nó.

Bà con nháo nhào lên, kêu nhau định đưa bà đi bác sĩ. Nhưng bà đưa tay vẫy vẫy, ngăn lại. Hình như bà biết chuyến đi cuối cùng của đời mình sắp khởi hành, bà chỉ hước từng hồi một rồi dần lịm xuống.

5.

Bà Chín đã chết, bà con xúm lại lo đám ma cho bà. Thằng Khùng cứ ngồi cạnh mẹ như thế, chẳng rời. Nó cũng chẳng khóc. Lúc thay đồ cho bà chuẩn bị liệm, người ta thấy một tờ lịch cũ bà để dưới chiếu, nét chữ run run bằng viết chì, nội dung thư như sau:

“Bà con ơi,

Thằng Khùng không phải con ruột của tui. Tui là phụ nữ không có chồng. Nhớ có lần tui đi chợ thì thấy có đứa nhỏ người ta quăng dưới bụi tre. Tui lượm nó về nuôi.

Tui xin bà con, sau khi tui chết, giúp tui nuôi giùm thằng Khùng. Gần 20 năm qua tui đùm bọc, nâng niu nó như con ruột của tui, bởi tui thương nó. Tui bệnh tật nhưng không lo bằng lo cho nó. Tui sợ nó mồ côi.

Tui tha thiết xin bà con, cưu mang thằng Khùng giùm tui. Cám ơn bà con nhiều lắm”.

Chuyện vỡ lỡ ra, mọi người chẳng nói được với nhau câu gì.

6.

Lúc đặt thi hài bà Chín vô quan tài, thằng Khùng la toáng lên, níu tay bà Chín lại. Nó la lên thành từng tiếng: “Ẹ!…Ẹ!…” (Mẹ! Mẹ!). Người ta ngăn nó lại, nó khóc sướt mướt, vùng vẫy đòi lại bà Chín. Lúc người ta đóng nắp quan tài, nó lăn ra, lên cơn động kinh khủng khiếp, giật liên hồi, đầu nó đạp xuống nền gạch, máu chảy tung toé trên sàn nhà.

 Người ta giữ thằng Khùng cố định lại trên nền nhà! Nhưng cơn co giật của nó càng lúc càng dữ dội, mấy người đàn ông lực lưỡng nhảy vô đè nó xuống sàn, nhưng vẫn không kìm lại được. Loay hoay gần nửa tiếng, thằng Khùng lịm xuống bên vũng máu đầu của nó, loang ra mùi máu khắp cả gian phòng.

Thằng Khùng cũng đi theo bà Chín. Nó chết vì mất quá nhiều máu, vết thương quá sâu và không có cách nào cầm lại được. Bà con vừa khóc vừa thương nó, nhưng cũng mừng cho nó, vì nó đã thoát khỏi bệnh tật và đau đớn vốn đã hành hạ nó suốt bấy nhiêu năm qua.

7.

Quan tài hai mẹ con đặt song song với nhau. Chuyện bà Chín và đứa con của bà khiến mọi người cảm phục. Họ tới thắp cho bà nén nhang, rồi cùng đóng góp lo cho đám tang hai mẹ con hoàn tất.

Mộ bà Chín Gái với thằng Khùng được đặt cạnh nhau. Bà con vẫn tới thăm mộ mẹ con bà Chín, không vì thương hại, nhưng họ nhìn bà Chín như tượng đài về tấm lòng nhân hậu của người mẹ, đáng để những người làm mẹ trong xóm noi theo.

                                                                                        Little Stream